Kiezers vinden ‘wonen’ het belangrijkste verkiezingsthema
Kiezers vinden wonen het belangrijkste verkiezingsthema, blijkt uit onderzoek van het Kieskompas. Energie, natuur en milieu zijn vaak ook bepalend voor de stem.
Krapte op de woningmarkt en hoge huurprijzen maken dat veel kiezers wonen het belangrijkste thema vinden bij de Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart. Dat blijkt uit representatief onderzoek van het Kieskompas, gedaan in opdracht van Trouw.
Ruim 70 procent van de in totaal 5411 ondervraagde Nederlandse kiezers plaatst het onderwerp ‘woningen’ in de persoonlijke top drie van belangrijkste verkiezingsthema's. Ruim één op de drie kiezers vindt het zelfs thema nummer één. Gevraagd naar hun redenen daarvoor noemen veel mensen de hoge huurprijzen en het gebrek aan betaalbare koopwoningen.
Bij de jongste kiezers (18 tot 34 jaar) leeft het thema wonen het meest. Van hen vindt iets meer dan 40 procent ‘woningen’ het allerbelangrijkste verkiezingsonderwerp. Bijna 80 procent van de jonge kiezers plaatst het onderwerp bovendien in de top drie van onderwerpen die hun partijkeuze bepalen. In andere leeftijdscategorieën is dat percentage iets lager (tussen de 66 en 73 procent), maar ook onder oudere kiezers is wonen het meest gekozen verkiezingsthema.
Dat laatste is opvallend, want hoewel wonen ook bij de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar belangrijk werd gevonden, legde het onderwerp het bij de oudere kiezers toen nog af tegen het thema ‘leefbaarheid en veiligheid’. Omdat dit geen onderwerpen zijn waar de provincie over gaat, konden onderzoeksdeelnemers daar dit keer niet voor kiezen.
“Het is duidelijk dat het onderwerp wonen over het algemeen meer ‘top of mind’ is geworden”, zegt politicoloog André Krouwel, van het Kieskompas. “Het is zo moeilijk geworden om een woning te vinden, dat probleem kun je niet meer ontkennen. Maar het patroon is niet doorbroken. Nog steeds zijn het de jonge kiezers, en in mindere mate ook de oudere kiezers, hun ouders misschien wel, die de urgentie van de wooncrisis het sterkst voelen.”
In Gelderland en Drenthe staat ‘energie’ nog vaker in de top drie
Over de keuze voor het thema wonen zijn kiezers uit alle uithoeken van het land redelijk eensgezind. In vrijwel elke provincie is ‘woningen’ het meest gekozen verkiezingsonderwerp. Alleen in Gelderland en Drenthe wordt ‘energie’ nog iets vaker in de top drie geplaatst.
Ook elders vinden kiezers energie belangrijk deze verkiezingen. Landelijk plaatst ruim 60 procent van de kiezers het onderwerp in de persoonlijke top drie. Zo’n 12 procent van de kiezers vindt het onderwerp nummer één. Deze kiezers zeggen meer windmolens of juist nieuwe kerncentrales te willen, maar noemen veel vaker nog hun wens voor goedkopere energie.
Dat verbaast Krouwel niet. Veel mensen zagen sinds het begin van de oorlog in Oekraïne hun energierekening immers oplopen. Daarbij: al in eerdere onderzoeken zag hij dat het in politieke discussies over onderwerpen als duurzame energie in toenemende mate gaat over geld. “De discussie is niet meer zo zeer: hoe en hoe snel beschermen we de aarde, maar: wie betaalt het?”
‘Natuur en milieu’ is ook een belangrijk thema voor kiezers
Kiezers vinden ‘natuur en milieu’ ook van belang. Ongeveer de helft van de kiezers zet dat onderwerp in de top drie. Ruim 20 procent plaatst ‘natuur en milieu’ op de eerste plaats. Daarbij valt op dat jonge kiezers, vrouwen, stedelijke kiezers en theoretisch opgeleiden het onderwerp belangrijker vinden dan andere kiezersgroepen.
Het patroon is omgekeerd als het gaat om landbouw. Mannen, praktisch en middelopgeleiden en mensen in landelijke gebied, vinden dat gemiddeld genomen belangrijker dan andere kiezers. Toch zijn kiezers er over het algemeen minder mee bezig dan met andere verkiezingsthema’s. Hoewel het er door de stikstofcrisis in verkiezingsdebatten vaak over gaat, plaatst slechts zo’n 23 procent van de deelnemers het onderwerp landbouw in de persoonlijke top drie van verkiezingsonderwerpen. Ongeveer 5 procent vindt het ook verkiezingsthema nummer één.
Krouwel: “De meeste mensen wonen nu eenmaal niet in een landbouwgebied. De meeste mensen hebben geen landbouwprobleem maar een natuur- en milieuprobleem, een energieprobleem en een woningprobleem.”
Wonen en de provincie
Provincies bepalen met andere overheden en woningbouwcorporaties waar en voor wie in Nederland gebouwd gaat worden. Bij het waarmaken van de ambitie van minister Hugo de Jonge om de komende jaren bijna een miljoen woningen te bouwen spelen de Provinciale Staten dan ook een belangrijke rol.
Wordt er vooral binnen de bestaande steden en dorpen gebouwd, zoals onder meer GroenLinks en de Boer Burger Beweging (BBB) betogen? Of is het alleen mogelijk om de wooncrisis op te lossen als ook in het groen gebouwd kan worden, zoals onder meer de VVD bepleit? En hoeveel sociale huur komt erbij? Het kabinet wil dat de woonvoorraad in de toekomst in elke gemeente voor minimaal 30 procent uit sociale huurwoningen bestaat, maar onder meer Volt en de SP leggen in de provinciale verkiezingsprogramma’s de lat hoger. Het zijn de kwesties waarover de kiezer zich 15 maart kan uitspreken in het stemhokje.
Lees ook:
Wie een huis zoekt weet: Nederland zit in een wooncrisis
Wonen is in bijna alle provincies het belangrijkste thema bij deze verkiezingen. Het tekort aan geschikte huizen is enorm, zowel in de steden als op het platteland. Drie generaties woningzoekenden aan het woord.